Bölüm 4

                                Kontrol blokları

Programlama dillerinde döngüler ve akış kontrol komutları çok sık kullanılır. Programları program yapan esas kısımlar bu komutlarla sağlanır. Qbasicde diğer programlama dillerindekine benzer yapıda döngüler ve mantıksal karşılaştırmalar yapılabilir.

 IF … THEN … ELSE

Mantıksal karşılaştırma için kullanılır. Karşılaştırma işlemin sonucunda bir değer döner bu değer ya mantıksal DOĞRU dur ya da mantıksal YANLIŞ. Lise 1 deyken matematik dersinde 1 ve 0 lar ile, doğru ve yanlışlar ile işlemler yapardık. Birçok kişide ne işe yarıyor bunlar diye söylenip dururlardı. Demek ki bir gerekliliği varmış. İşte onlar burada gerekecek, isterseniz MANTIK ile ilgili kısımları bir daha gözden geçirin. 

Mantıksal karşılaştırma için basit bir örnek:

1	IF A = 40 THEN B = 40

Burada A değişkenin değeri 40 ise B nin değeri de 40 olacaktır. Eğer A nın değeri 40 dan farklı ise bu satırın hiçbir etkisi olmayacaktır.

Bir başka kullanımı:

1 2 3

A = 25 IF A > 40 THEN M$ ="Sayı 40 dan  büyük" ELSE M$= "Sayı 40 dan küçük" PRINT M$

Üstte A değişkeninin değerinin 40 dan büyük olup olmadığı kontrol ediliyor. Mantıksal karşılaştırmanın sonucunda ancak iki değer dönebilir. DOĞRU veya YANLIŞ. Doğru olması durumunda THEN den sonraki işlem yapılır, YANLIŞ olması durumunda ise ELSE den sonraki işlem. A ya 25 aktardığımız için A>40 mantıksal karşılaştırmanın sonucu YANLIŞ olacaktır. Çünkü 25, 40dan büyük değil. Bu durumda M$ a “Sayı 40 dan küçük” değeri aktarılır.

DÜŞÜN: Üstteki programı denedikten sonra A = 40 olsaydı sonuç ne olurdu? diye düşünüp cevabı bulmaya çalışın. Sonra Qbasicde deneyerek düşündüğünüzü kontrol edin.

1 2 3 4 5 6 7 8

IF A = 40 ....  ' A , 40 a eşit mi? IF A > 40 ....  ' A , 40 dan büyük mü? IF A < 40 ....  ' A , 40 dan küçük mü? IF A <> 40 .... ' A , 40 a eşit değilse IF A <= 40 .... ' A , 40 a eşit ya da 40 dan küçük mü? IF A >= 40 .... ' A , 40 a eşit ya da 40 dan büyük mü? IF A      ' A nın değeri 0 dan farklı mı? IF NOT A  ' A nın değili DOĞRU mu?

IF ile karşılaştırma yaptığımızda dönen değerlere göre çok sayıda komut yürüteceksek aşağıdaki yapıyı kullanırız. Bu şekilde kullanımda karşılaştırma bloğunu bitiren END IF kullanmak zorundayız.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

IF A > 40 THEN     'doğruysa yapılacaklar     ....     .... ELSE     'Yanlışsa yapılacaklar     ....     .... END IF

Örnek :

1 2 3 4 5 6

INPUT "ADINIZ " ; AD$ IF AD$ = "MESUT" THEN     PRINT "SİZİN ADINIZ MESUT" ELSE     PRINT "SİZİN ADINIZ MESUT DEĞİL" END IF

 İç içe IF.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

INPUT A IF A > 40 THEN         IF A < 60 THEN                 PRINT "SAYI 40 ile 60 arasında"         ELSE                 PRINT "SAYI 60 yada 60dan büyük"         END IF ELSE         IF A = 40 THEN                 PRINT "SAYI 40a eşit"         ELSE                 PRINT "SAYI 40dan küçük"         END IF END IF

 Mantıksal karşılaştırmalar

Şimdiye kadar bir satırda bir değişkeni karşılaştırdık. Bazen birkaç değişkenin karşılaştırılıp sonucunun alınması gerekebilir.

1 2 3 4 5

INPUT A IF A>10 AND A<20 THEN PRINT "SAYI 10 ile 20 arasında" INPUT A IF A<10 OR A>50 THEN PRINT "SAYI 10 ile 50 arasında değil" ' yani sayı 10 dan küçük ya da 50 den büyük

Mantıksal karşılaştırmalarda kullanılacak terimler: AND , OR , XOR , EQV, IMP, NOT

Değer		Mantıksal karşılaştırma ve sonucu
X	Y	NOT X	X AND Y	X OR Y	X XOR Y	X EQV Y	X IMP Y
1	1	0	1	1	0	1	1
1	0	0	0	1	1	0	0
0	1	1	0	1	1	0	1
0	0	1	0	0	0	1	1

1 -> Mantıksal Doğru
0 -> Mantıksal Yanlış
Bu terimlerden faydalanarak bitsel karşılaştırma da yapılabilir.
PRINT (155 AND 160)
yazdığımızda 128 sonucunu alırız. Çünkü 155 in 2 li sayı düzenindeki karşılığı 10011011, 160 ınki ise 10100000. İkisini alt alta yazıp bitlerini AND ile karşılaştırdığımızda

1 2 3 4

10011011 10100000 -------- 10000000

çıkar. O da 128 e eşittir. Desimal sayıları 2 li sayıya çevirmek için Hesap makinasını Bilimsel görünüme getirerek kullanabilirsiniz.. Dec = Decimal(10 lu sayı), Bin = Binary (2 li sayı), Hex = Hexadecimal (16 lı sayı)

 ELSEIF, SELECT CASE

IF in bir başka kullanımı

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

INPUT "1 ile 3 arasında sayı girin " ; A IF A = 1 THEN     PRINT "SAYI = 1" ELSEIF A = 2 THEN     PRINT "SAYI = 2" ELSEIF A = 3 THEN     PRINT "SAYI = 3" ELSE     PRINT "HATALI SAYI" END IF

Bunun yerine buna benzer yapıya sahip anlaşılırlığı ve kodlaması kolay olan SELECT CASE yapısı kullanılır.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

INPUT "1 ile 3 arasında sayı girin " ; A SELECT CASE A     CASE 1         PRINT "SAYI = 1"     CASE 2         PRINT "SAYI = 2"     CASE 3         PRINT "SAYI = 3"     CASE ELSE         PRINT "HATALI SAYI" END SELECT Bu bilgiler http://www.evrence.com/ alınmıştır.